13 Juni, Berducedo – Grandas de Salime 20 km

De spullen zijn de volgende morgen min of meer droog. De schoenen voelen wat hard aan maar zullen in de loop van de dag wel verder drogen. Het ziet er vochtig maar in ieder geval beter uit. Vandaag blijkt de mooiste routedag van de Camino Primitivo te zijn. Behoorlijk klimmen en vanaf 1030 m dalen naar het dal van de rivier de Navia op 200 m hoogte. Toch een verschil van zo’n 850 m. Dat belooft wat! Dit had ik eigenlijk onvoldoende kunnen voorbereiden, omdat het routeboekje nog verder drogen moest en blaadje voor blaadje losgetrokken.

Van het balkonnetje op de bovenverdieping komt een Spanjaard uit Merida. Hij heeft buiten geslapen want hij kan niet in een volle kamer slapen. Een wat ruw uitziend type die een verrekte aardige kerel blijkt te zijn. Elke avond drinkt hij een vlotte fles wijn met nog de nodige extra’s om daarna ’s morgens als een speer te lopen (gasolina).

Berducedo – Grandas de Salime 20 km

Berducedo uit is het heerlijk rustig en helder weer met een felblauwe hemel. Zouden we vandaag eindelijk een mooie dag verdiend hebben?

Berducedo uit

Naar la Mesa moet eerst nog een bergje overwonnen worden. De uitzichten beginnen spectaculair te worden. In de dalen hangen nog wolkenvelden die langzaam oplossen. De natuur en de graspaadjes zijn geweldig vochtig.

Prachtige uitzichten.

De berghelling aan de overkant wordt een stukje parallel gevolgd waarna zal blijken dat er nog overheen geklommen moet worden.

Over deze helling moet nog geklommen worden

Door een bos gaat het naar beneden tot een rustige Carretera bereikt wordt.

Bos voor la Mesa

Omdat we nog op 1000 m hoogte zitten is door de koude het voorjaar nog niet geweken. Brem staat nog volop in de bloei, terwijl andere bloemen net beginnen. Het gras in de weilanden staat er fris bij. Het maaien is nog niet eens begonnen.

    
Ierse heide

☼Ierse heide of Daboecia Cantabrica
Dwergstruik uit de heidefamilie. Groeit langs de Europese Atlantische kusten en zijn typisch voor de bergen van Cantabrië. Voor tuinen zijn verschillende cultivar varianten beschikbaar. De bloemetjes zijn mooi klokvormig en opvallend. Ze zijn gevoelig voor vorstschade.

De Carretera is praktisch verlaten en loopt met de nodige slingers door tot de rand van het piepkleine dorpje la Mesa bereikt wordt. In het Bable dialect heet het al a Mesa.

La Mesa

Er wonen maar een paar mensen en toch heeft het een Refugio. Verlaten in het midden staat een ongeveer middeleeuwse kerk dat echt een monument genoemd mag worden.
Aan de rechterzijde staat het verlaten schoolgebouwtje van de Refugio volkomen verlaten. Antonio cs hebben hier vannacht werkelijk niets gehad.

Middeleeuws kerkje in la Mesa

1,5 Km moet nu over het asfalt van de Carretera steil omhoog getrokken worden tot het hoogste punt op 1051 m. Natuurlijk staat erboven een batterij windmolens op de bergkam.

Hoogste punt op 1051 m

Aan de andere zijde begint de lange afdaling naar beneden, waarbij de uitzichten fenomenaal zijn. Richting het stuwmeer hangen wolken boven het dal. De asfaltweg wordt boven een oude boerderij verlaten voor een paadje dat er langs loopt.

Boerderij Buspol

De oorsprong van deze boerderij gaat terug tot de middeleeuwen waar ook Pelgrims opgevangen werden.

Capilla de San Marina in Buspol

Even verderop staat de kleine Capilla de San Marina. Het is de vroegere kapel van het Pelgrimshospital ernaast. Er zit nog een klok in uit de 14e eeuw als baken voor verdwaalde pelgrims.

De weilanden naast het pad worden afgebakend door puntige platte steenplaten wat een Keltische sfeer geeft. Meteen hierna gaat het naar beneden. Een prachtig landschap met zicht over de verre bergen en dal voor ons openbaart zich. Diep beneden is voor het eerst het stuwmeer te zien.

Voor het eerst het stuwmeer

De route loopt over rotspaden steil naar beneden, waarbij vrij uitzicht over de heidevelden naar alle zijden mogelijk is. Katrien met vriend picknicken aan de kant van de weg en we genieten samen van het magnifieke panorama. Wat een geluk op deze route zo’n mooie dag te treffen!

Na dalen tot halve hoogte gaat de weg rechts door dennenbossen met zo nu en dan een blik in het dal.

Meer begroeiing

In de verte is recht tegenover ons Grandas de Salime te zien. Het lijkt niet zover weg, maar het zou nog 4,5 uur nemen om er te komen!

Grandas de Salime aan de overzijde

We moeten rechts naar de stuwdam om naar de overzijde te komen en met een lus weer terug op gelijke hoogte. De route wordt prima aangegeven zodat niet gezocht hoeft te worden.

Rechtsaf richting stuwdam

Het pad golft nu langs de berghellingen met doorkijkjes op het meer.

Doorkijkjes op het meer

Als voor het eerst de stuwdam in zicht komt lijkt het niet zover weg. De weg is nu een smal paadje dat in scherpe serpentines door de dichte bossen naar beneden loopt.

Voor het eerst de dam

Om bij de dam te komen zijn zeker 30 minuten snel dalen nodig, waarbij een behoorlijk hoogteverschil overwonnen wordt. Voor de dam staan de elektrische installaties om stroom op te wekken. Bovendien de gebouwen om het geheel instant te houden tegen de berghelling aan de overzijde. Het is wat verweerd en stamt duidelijk uit de jaren ’50.

Op een strategisch punt is in de rotsen een Mirador (uitzichtpunt), die de mond van de walvis heet, uitgehouwen. Vanaf hier kan op duizelingwekkende hoogte de dam bekeken  worden en bovendien het dal van de rivier de Navia. Het is deze rivier die afgedamd is en weer zijn weg vervolgt.

De rivier de Navia vanaf de dam

☼  Embalse de Salime of Stuwdam van Salime
Ingehuldigd in 1954 heeft het een oppervlak van 685 ha, hetgeen ten koste ging van 1995 boeren. Het water wordt gebruikt voor waterkracht en recreatie. In de jaren ’46 werd begonnen met het project. Eerst werd een immense tunnel uitgehouwen met beton bekleed om de rivier om te leggen, zodat de dam gebouwd kon worden.

Voor de levering van de bouwmaterialen werd de langste kabelbaan van Spanje aangelegd; 36 km naar de havenstad Navia. Het grootste gedeelte van het bouwproces vond plaats tussen ’48 en ’53.

De dam is 132 m hoog, heeft een straal van 400 m, bovenaan een lengte van 250 m en bestaat uit 80.000 m3 beton. De 4 stuwen bovenop zijn 12 m lang en 7 m hoog, elk met een afvoer van 2000 m3 per seconde.

132 m naar beneden

Het was indertijd de grootste dam van Spanje en de 2e van Europa. Dat het in ’54 in gebruik kon worden genomen was eigenlijk onmogelijk. Het Franco regime werd geboycot door een verklaring van de Verenigde Naties. Groot Brittannië heeft in het geheim de benodigde turbines en generatoren geleverd voor het opwekken van de elektriciteit. De installatie levert gemiddeld per jaar 350 GWH (1 GWH = 1.000.000 kilowatt per uur, G = giga).

Tijdens de bouw kwamen 300 werknemers om het leven!

De dam over werd aan de andere zijde volop gewerkt aan onderhoud. Toch zijn bij een normaal werkende bedrijfsvoering weinig werknemers nodig om de immense hoeveelheid elektriciteit op te wekken. Vanaf deze zijde over het meer ziet het eruit als een waar vakantieparadijs. Toeristen zijn niet te bekennen. Te ver van de gebruikelijke routes!

Stuwmeer vanaf de dam

Boven het meer ligt een Restaurant dat prettig dichterbij komt. Na dik 5 uur lopen zonder mogelijkheid om ergens te zitten is dit erg welkom.

In de verte Restaurant Las Grandas

Het Restaurant is keurig waarbij ook overnacht kan worden. Eerst aan de koffie en daarna nog wel een Caña. Op het terras met een prachtig uitzicht over het meer wacht een verrassing. Antonio met Esther, Cristina, Vignet en Eva (de meiden) zijn er ook.

Met de meiden

Het zonnetje schijnt fel en de temperatuur is heerlijk. Uitgebreid wordt de tijd genomen goed uit te rusten en te genieten. Alles wat gisteren kleddernat was is vandaag in een zucht droog geworden. De tegenstelling met gisteren kan bijna niet groter zijn!

Het meer vanaf het terras

Na een uurtje lummelen en een sigaartje wordt het toch tijd verder te gaan. Antonio cs zijn al vertrokken. De Carretera AS-14 wordt nu naar boven gevolgd waarbij het meer steeds weer voor aantrekkelijke uitzichten zorgt.

Vanaf de Carretera AS-14

Na 3 km op het asfalt draait de weg rechtsaf en moet een paadje gevolgd worden.
We zitten op de zelfde hoogte als toen aan de overkant van het meer naar beneden gegaan werd.

Recht tegenover het pad van vanmorgen

Een mooi bospaadje loopt zo ongeveer parallel aan de Carretera, waar Antonio c.s. maar opgebleven zijn en die goed hoorbaar zijn.

Bospaadje (aan zijkant rotsnavelkruid!)

Al gauw zijn we aan de rand van Grandas de Salime.

Aan de rand van Grandas

Het dorp blijkt een leuk plaatsje met gemeentehuis en mooie kerk. De Refugio is nog even zoeken het plaatsje in, omhoog tot aan de rand en behoorlijk druk bezocht.

Gemeentehuis met smeedijzeren toren

Escudo de Grandas de Salime

Het is ongeveer half vier en ik ben blij er te zijn. De Refugio ziet er aardig uit en is wat te vol voor de enkele beschikbare douches. Een Hindoestaan uit Zuid Afrika kan Afrikaans, blijkt een aardige vent die later ook mee uit eten gaat.

La Iglesia de San Salvador uit de 12e eeuw behoorde
aan de Orde der Tempeliers

Met het hele clubje meiden, Antonio en Jamin de Hindoestaan eten we lekker in een mooi Restaurant in de hoofdstraat. Katrien met vriend is er ook. Minder leuk is dat het Nederlandse elftal door Duitsland verslagen wordt met 2-1, wat de pret wel drukt. Het Europese kampioenschap kan Nederland nu wel op de buik schrijven. Naderhand behoorlijk gelachen waarna de avond eindigde met Paxtaran, het Pyreneeën likeurtje, waar je toch wat voorzichtig mee moet zijn.

Antonio heeft last van zijn knie en loopt met een lap. Kom eens hier waarna met hand opleggen en strijken geprobeerd wordt zijn pijn weg te nemen. En verdorie het werkt! Minder is dat naderhand op dezelfde plek op mijn rechterknie een pijntje verscheen. Toch maar niet meer doen!

(De Achterhoek heeft altijd vol gezeten met “striekers” en “knøkenzetters”!)

Met Vignet en Antonio

Terug naar de refugio om in het donker het bed te zoeken. Dat blijkt een probleem te geven; er ligt een Spanjaard in mijn bed! Hij heeft slaapzak en alles er maar naast gegooid. Behoorlijk pissig zeg ik dat tegen hem en zoek een andere kamer met leeg onderbed. Naderhand komt hij nog langs om zijn sandalen terug te halen die ik per ongeluk meegenomen had. Nu ja, things happen.

Prachtige dag vandaag met 183,5 km afgelegd op een heerlijke route. Slapen lukt dan ook heel behoorlijk, ondanks de rumoerige fietsers naast mij.