29 September, Aroue – Ostabat 24 km

Geen diner maar wel een uitstekend ontbijt beneden aan de keukentafel met de familie daarna nog met schemer op pad. Eerst een stuk langs de asfaltweg naar Aroue waar nog een Gîte communal is waar Noël uit te voorschijn komt.

Schemer voor Aroue

Aroue – Ostabat 24 km

Het is de laatste dagen gevoelig frisser geworden zodat het truitje weer nodig is. Met Noël wordt de heuvels van het Baskenland ingelopen dat er groen en verlaten uitziet. De opkomende zon weerkaatst in de zware wolken en zorgt voor speciale lichteffecten.

Opkomende zon in de Pyreneeën

☼ Pays Basque en Navarra

Basken zijn een trots en oorspronkelijk volk direct afstammend van bewoners uit het Paleolithicum(!). Hun taal Euskara is oorspronkelijk en heeft niets te maken met de verdere Indo-Germaanse talen van Europa. Hun taalgebied liep in de vroege middeleeuwen tot Bordeaux en in Spanje tot Portugal.

Verschillende Provincies en Baskische taalvarianten

Basken zijn geduchte krijgers die geholpen door de bergen strijden voor hun eigen cultuur. Verschillende veroveraars zoals Romeinen, Saracenen, Noormannen, Franken en zelfs de latere Spanjaarden kregen dit volk er nooit onder. Bekend is de slag bij Roncesvalles in 778 waarbij de achterhoede van de Frankische Karel de Grote verslagen werd door de Basken (niet de Saracenen zoals in Le Chanson de Roland staat!). Oorzaak was de plundering van de Christelijke stad Pamplona.

Sancho el Fuerte

Sancho VII el Fuerte (de sterke) van Navarra zorgde bij de slag van Las Navas de Tolosa in 1212 dat de Almohaden voorgoed verdreven werden, wat nog terug te vinden is in de gebroken ketens in de vlag van Navarra en de vele wapens van steden in Navarra

(De gebroken ketenen liggen in Roncesvalles evenals het praalgraf van Sancho el Fuerte). Algemeen wordt dit beschouwd als de grootste stap in de Reconquista (herverovering) van Spanje.

Verbroken ketenen Navarra in Roncesvalles

Zuid Navarra werd in 1512 ingenomen door de Castillanen aangevoerd de ons zo bekende Alva en bij Spanje gevoegd. In 1620 werd Basse-Navarre geannexeerd door de Franse kroon en met behoud van eigen rechten bij Frankrijk gevoegd. Ze waren tegen de revolutie en zijn daarom lang onderdrukt.

Baskisch kruis en vlag

De Basken waren goede zeevaarders en vissers die kabeljauw vingen in Labrador Amerika, lang voordat Columbus dit had ontdekt. Nederlanders leerden walvissen harpoeneren van de Basken.

De Spaanse provincies waren anti Franco die niet aarzelde Guernica te laten bombarderen door het Duitse Condor legion in 1937. Dit was vooral symbolisch omdat hier de “heilige” eik stond waar eens per jaar tijdens de “Fuera” , onderlinge afspraken door de afgevaardigden (stamoudsten) werden gemaakt.

Na de burgeroorlog werd de Baskische cultuur tegengewerkt en onderdrukt.

Spaans Baskenland was rijk aan mijnbouw en had een grote ijzerindustrie. Nu grotendeels verdwenen. Euskal Herria, een verenigd Baskenland is lang nagestreefd door de ETA, die momenteel minder van zich laat horen.

Het is een bergachtig en ruw gebied met mooie dorpen en ondanks alle “ETA” rumoer, i.v.m. nagestreefde onafhankelijkheid, zeer veilig. Ze hebben hun eigen sporten, zoals “Jaï Alaï” en Pelota, ofwel een vorm van kaatsen en een “Fronton” of kaatsmuur ziet men in elk dorp. De Basken zijn over het algemeen klein en sterk geblokte types, vaak met hun karakteristieke Baretachtige muts. Het is het land van goed eten en de tapas vinden hier hun oorsprong. Er zijn nog ca. 3 miljoen Basken aan beide zijden van de grens die de taal spreken en gebruiken in ere houden.

Olhaïby la Chapelle Saint-Just

De andere pelgrims zijn in de buurt waarbij de sfeer is van; we zijn er bijna. Het prachtige voor-Pyreneeën landschap maakt het wandelen tot een feest.

Plateau van Archelako

Over het Plateau van Archelako zijn de golvende ingroene hellingen tot tegen het achterliggende hooggebergte te zien. De kleur geeft aan dat regelmatig regen valt en de grond vruchtbaar is. De boerderijen zijn groot en maken een welvarende indruk.

Het enige wat mist is een stopplaatsje voor een kop koffie. De wegen zijn volkomen uitgestorven net zoals de dorpen.

Kruising afkorting naar Uhart-Mixe

Bij bovenstaande kruising is het mogelijk links een behoorlijk stuk af te snijden over Uhart-Mixe, waar ook een Gîte is. De behoorlijk gemene klim naar de Chapelle de Soyarza wordt hiermee vermeden, maar ook de steen van Gibraltar die niet gemist mag worden. De alternatieve route wordt keurig aangegeven door een geel blauwe slak.

Slakvariant over Uhart-Mixe

Rechts begint het meteen te klimmen naar Larribar-Sorhapuru waar op het plein een Frontón staat. De echte Baskische sport Pelota wordt hier gespeeld. Elk dorp heeft een dergelijke muur en het is dé sport die hoort tot hun cultuur. Het is een soort kaatsspel met 2 groepen. waarbij een keiharde bal tegen de muur wordt geworpen en die door de andere teruggekaatst wordt. De bal heeft een buxus houten kern overtrokken met latex en geitenleer. In verschillende varianten wordt de keiharde bal gegooid, geslagen met een houten bad, soort handmand of slap bespannen racket en krijgt een bijna gevaarlijke snelheid. Het is een spectaculaire sport om te zien!

Paleta Xistera of Cesta Bal Xare

Larribar-Sorhapuru

Ook in dit dorp geen koffie te ontdekken zodat de picknickplek bij de Frontón ingenomen wordt. Al gauw zit een vast groepje hier te dollen.

Vast groepje!

De D933 is de snelweg naar Saint-Jean die wordt overgestoken tot het gehuchtje Etchartia. We komen nu toch wel erg dicht bij het eindpunt. Hoe vaak is deze weg al bereden als Hospitalero!

Etchartia

De weg loopt naar het voorlopig diepste punt bij de brug over de rivier de Bidouze waarachter de volgende te beklimmen berg van Saint-Sauveur opduikt. Dit gedeelte maakt behoorlijk indruk omdat het werkelijk mooi is.

La Bidouze

Over de brug staan aan de rechterzijde paarse vijgen waar druk van gegeten wordt. Over de brug een routepijl met bemoediging door een Sint Jacob.

Omhoog door een hol bospad de berg op totdat een bijna gehucht binnengelopen wordt en aan de rechterzijde een toch nog onopvallende Stèle staat; De steen van Gibraltar.

Dit is de plaats waar (zegt men) 3 Santiago wegen samenkomen om hierna over hetzelfde pad richting Spanje te gaan.

Stèle de Gibraltar

Het is wel even hangen over de steen, uiteindelijk zitten er meer dan 700 km op!

De Stèle is opgericht in 1964 om aan te geven dat hier de Via Turonensis (Parijs-Tours) over Saris, de Via Lemovicensis (Vezelay-Limoges) over Sauveterre en de de Via Podiensis (Puy-en-Velay) over Navarrenx samenkomen.

3 wegen komen samen bij Le Carrefour de Gibraltar onder Saint-Palais

De naam heeft niets te maken met Gibraltar in Spanje maar is een verbastering van het Baskische Xibaltarre, wat een zigeunerkamp betekent!

☼ Guichelheil of Anagallis arvensis

Behoort tot de familie der sleutelbloemen. Het is een eenjarige plant die het liefst groeit op kalkhoudende akkers en langs paden. Het heeft een opvallend klein bloemetje oranjerood met 5 bloemblaadjes. Bloeit van mei tot oktober. De foto is nog een laatste exemplaar. Oorspronkelijk afkomstig uit het Middellandse zee gebied. Heet in Engeland Scarlet Pimpernel. De opvallende naam komt van “gekte genezing”. De plant was een gewaardeerd geneeskruid gebruikt tegen zenuwziekten maar ook als urinedrijvend, nierontsteking, geelzucht en leverkwalen. Licht giftig! Het woord is bekend sinds het Dictee der Nederlanden uit 1998!

Meteen hierna gaat het over een stenen pad de helling op van de Soyarse wat betekent 250 m aan een ruk steil omhoog! Er lopen nog behoorlijk wat dagwandelaars die de wereld van boven willen zien.

Soyarse 250 m steil omhoog!

Boven gekomen is de berg van bijna 300 m het hoogste punt in de verre omgeving met een werkelijk magnifiek uitzicht op de nu toch wel dicht bijkomende Pyreneeën. Het is nog winderig en fris ook terwijl, ondanks de vele mensen, geen kioskje te vinden is. De Fransen willen werkelijk niets verdienen.

Magnifiek uitzicht vanaf de Soyarse

Op de vrij platte top is een kapelletje gebouwd waaromheen uitgerust en van de omgeving genoten wordt.

Chapelle de Soyarza

De berg naar beneden is een stuk makkelijker dan naar boven. Aan de voet sluit de afkorting van de slakkenweg vanaf Uhart-Mixe weer aan en verdwijnt de weg in het bos.

Kruispunt met de slakkenroute

Door mooie dichte bossen gaat het naar Harambeltz. In het bos zijn vrouwen paddenstoelen aan het zoeken. Enkele voor mij onbekende exemplaren die er overigens smakelijk uitzien. Dat vindt ook Jacques die met Nadine aan komt lopen. Het is een echte lekkerbek die beeldend de specifieke eigenschappen van cèpes (eekhoorntjesbrood) en girolles (cantharellen; de lekkerste!) bezingt.

De lekkerste wilde paddenstoelen!

Even verderop het kapelletje van Saint-Nicolas dat alweer uit de 12^e eeuw stamt en vroeger vooral Pelgrims opving. Het werd door buurtfamilies onderhouden de “donats”, wat de eeuwen door goed gelukt is.

Chapelle Saint-Nicolas Harambeltz

Door het volgende bos en langs de beek Harrambelzeko staan ineens overal kleine kooitjes. Het blijkt voor duiven te zijn. Tijdens de trek van de duiven in het najaar worden lokduiven opgetakeld waarna het prijsschieten is. Bij de kapel van de Ibañeta pas en overal door de Pyreneeën zijn deze hinderlagen gelegd. Het is wonderbaarlijk dat er genoeg ontsnappen om de soort instant te houden! De appreciatie van jagers wordt hier niet groter mee.

Lokkooitjes

Het bos uit ligt Ostabat-Asme op de bergflank in de verte. Het wordt de voorlaatste slaapplek en het einde van de route komt in zicht.

Ostabat

Om er te komen moet een verdiepte holle weg doorgelopen worden die onderaan net voor het plaatsje uitkomt.

Verdiepte holle weg

Ostabat-Asme

Ostabat is zondagmiddag compleet uitgestorven, maar er is een boeren cafeetje waar we met Jacques, Nadine, Jean-Paul en Lynn neerstrijken. Ze blijken maar enige bedden te hebben die al vol zijn. De suggestie aan Lynn dan maar bij oma in bed te kruipen is wel lachen, ook voor oma, maar ze vinden uiteindelijk toch wat anders. Mijn bed ligt nog enkele kilometers verderop bij de Gaineko Etzea waar door een motregentje heengelopen wordt.

Klein motregentje

Maison Gaineko Etzea blijkt een behoorlijk complex te zijn met vriendelijke ontvangst en een mooie dormitoir. De aparte kamertjes zitten vol vandaar dat Jean-Paul en Lynn het woord complet horen, maar in de dormitoir was nog ruimte geweest.

Terras Gaineko Etxea

Ondanks het wat miezerige weer is het terras lekker met een formidabel uitzicht over de Pyreneeën. De verdere bezoekers zijn Pelgrims, Bernard met vrouw en broer en veel dagtoeristen in de Kamers. De broer wordt nu gevolgd door zijn vrouw in een Citroen DS. Dit is niet zo maar een auto maar dé Franse trots! Vol snufjes zodat het zelfs een cultauto geworden is in China. Vandaar de interesse van die zijde om in het Franse merk deel te nemen. Of je daar nu zo blij mee moet zijn (DS betekent godin!)? Er gloort nog hoop voor Frankrijk!

De verrassing is voor het diner. Buiten dat het erg goed verzorgd is door eigenares Lucie blijkt haar man Bernard Eyharts een echte performer.

De zingende Bernard (Beñal)

Na achtergrond informatie over de Basken, de grote investering in zijn Gîte en de frustratie over de Stèle bij Gibraltar (die hier had moeten staan) zingt hij welluidend het Pelgrimslied Ultreia. Waarna allen uitgenodigd worden mee te zingen. Bernard is een echte Bask met zijn onafscheidelijke Baret Basque, die hier Boina heet. Hij wordt vrolijk te horen dat onze Koningin Maxima nog van oorspronkelijke Baskische afkomst is. Zorreguieta is een Baskische naam van een vooraanstaande familie die eind 1800 naar Argentinië verhuisde!

In de ruime kamer met losstaande bedden wordt na 711 km in de slaapzak gedoken!